Oriëntatie
Bij de inleiding pneumatiek heb je kennis gemaakt met pneumatiek. Je hebt bekeken waar de perslucht vandaan komt en je hebt al enkele ventielen en cilinders (schema’s) aangesloten.
Nu ga je leren wat hulpventielen zijn en hoe ze gebruikt worden.
Hulpventielen
In een pneumatische installatie worden hulpventielen gebruikt om bijvoorbeeld cilinders langzamer en sneller in of uit te sturen.
Maar ook worden ze gebruikt om cilinders alleen onder bepaalde voorwaarden in of uit te sturen. Met andere woorden, om een verandering in de luchtstroom aan te brengen.
Voorbeelden:
- Een treindeur moet snel opengaan (in een noodsituatie) maar langzaam sluiten (om bijvoorbeeld oudere mensen de kans te geven rustig in te stappen).
Zie filmpje: Openen en sluiten treindeur. - Een slagboom moet vanaf twee plaatsen bediend kunnen worden.
- Of je wilt dat iemand die een machine bedient, dit perse met twee handen moet doen om veiliger te kunnen werken. Kloofmachine met tweehanden bediening.
Zo kun je nog wel meer voorbeelden bedenken.
Lucht smoren
Als je de snelheid van de lucht (en dus ook van pneumatische componenten), wilt regelen dan moet je lucht smoren.
Smoren betekent minder lucht door laten. Smoren is vernauwen. Dit wordt ook wel eens de lucht knijpen genoemd.
Je regelt de snelheid van de lucht die door de cilinder stroomt. Meestal smoor je de lucht die uit de cilinder gaat.
We bekijken drie componenten die de luchtsnelheid (luchtstroom) kunnen regelen:
- Smoorventiel
- Instelbaar smoorventiel
- Snelheidsregelventiel
Smoorventiel
Met een (vast) smoorventiel smoor je de lucht die door de leiding gaat. De smoring werkt in beide richtingen. De mate van smoring kun je niet regelen.
Smoorventiel
Instelbare smoring
Als je de hoeveelheid lucht die je doorlaat wilt regelen dan moet je een instelbare smoring toepassen. Je kunt dus de snelheid inregelen. Dit is een voordeel ten opzichte van een vaste smoring.
De smoring werkt net als de vaste smoring in twee richtingen.
Instelbare smoring
Snelheidsregelventiel
Als je de smoring wilt regelen en ook nog wilt dat de smoring in slechts één richting gaat, dan pas je een snelheidsregelventiel toe.
Een snelheidsregelventiel kan dus de snelheid van de heen- en teruggaande beweging van een cilinder regelen.
Tegenwoordig wordt eigenlijk alleen nog maar het snelheidsregelventiel gebruikt. Een vaste smoring wordt vrijwel niet meer gebruikt.
Snelheidsregelventiel
Wisselventiel / OF-ventiel
Met een wisselventiel kun je een cilinder vanaf twee plaatsen bedienen.
Voorbeeld:
Een portier kan de slagboom bij de ingang van een bedrijf vanuit zijn kantoortje openen met een knop. Bij mooi weer kan hij de slagboom buiten het kantoortje ook bedienen aan de slagboom.
Met andere woorden, hij kan de bediening binnen OF buiten doen.
Het wisselventiel wordt daarom ook wel een OF-ventiel genoemd.
Het wisselventiel heeft twee ingangen 1 en 2 (in het voorbeeld 12 en 14) en één uitgang 2.
Stroomt de lucht door 12 naar binnen, dan drukt de kogel ingang 14 dicht.
De lucht stroomt dan van 12 naar 2.
Stroomt de lucht door 14 naar binnen, dan drukt de kogel ingang 12 dicht.
De lucht stroomt dan van 14 naar 2.
Wisselventiel
Tweedrukventiel / EN-ventiel
Soms wil je dat een machine met twee handen bediend moet worden. Om het bedienen bijvoorbeeld veiliger te maken. Als je de machine met twee handen moet bedienen kun je niet met je handen tussen de machine komen.
We noemen dit een tweehandenbediening.
(het wordt ook wel eens een tweehandenbeveiliging genoemd, maar feitelijk is dat niet juist).
We moeten voor de bediening dus het ene EN het andere ventiel bedienen.
We noemen dit ook wel de EN-functie.
Wanneer de luchtdruk maar aan één zijde van het ventiel komt, zal de klep die zijde afsluiten. Pas wanneer de luchtdruk ook aan de andere zijde komt, kan hij doorstromen.
Tweedrukventiel
