Wat is schroefdraad?
Schroefdraad is een groef in een gat, of op een as, die in een spiraalvorm loopt. Wanneer je die groef volgt ga je steeds al ronddraaiend omhoog (of omlaag).
Schroefdraad in een gat heet binnendraad.
Wanneer je een zelfde groef om een as (pen) maakt die ook als een spiraal om de as loopt, dan heb je ook schroefdraad.
Schroefdraad om een as wordt buitendraad genoemd.
Schroefdraad in een moer noemt men binnendraad.
Schroefdraad om een bout noemt men buitendraad.
De meest voorkomende schroefdraad is metrische schroefdraad. Metrische schroefdraad wordt aangeduid met de hoofdletter M. Het getal dat achter de letter M wordt geplaatst geeft de grootste diameter van de schroefdraad aan. Bijvoorbeeld M8, hierbij is de grootste maat 8 mm.
M8 betekent dus Metrische schroefdraad met een buitendiameter (D bu) van 8 mm.
Schroefdraad tappen
Wil je schroefdraad snijden in een gat dan noem je dit tappen.
Voor het tappen van schroefdraad moet het geboorde gat kleiner zijn dan de buitendiameter van de tap anders kun je geen schroefdraad meer in het materiaal snijden.
In onderstaande tabel is weergegeven met welke boordiameter je het gat moet boren om de gewenste schroefdraad te kunnen tappen.
Voorbeeld: wil je schroefdraad M8 tappen dan moet je een gat boren van 6,8 mm.
Een meer uitgebreide tabel vind je hier!
Het tappen van schroefdraad kan met:
- Handtappen
- Machinetappen
Voor het tappen met handtappen heb je een set van drie tappen. Dit zijn een voorsnijder (1e tap), een middensnijder (2e tap) en een nasnijder (3e tap).
De voorsnijder (1e tap) is te herkennen aan één groef als merkteken. Hij snijdt weinig materiaal weg.
De middensnijder (2e tap) heeft twee groeven als merkteken. De middensnijder snijdt iets dieper in het materiaal.
De nasnijder (3e tap) heeft geen groeven als merkteken. Deze snijdt tot de hele diepte van de schroefdraad.
Bij dik materiaal moet je alle drie de tappen gebruiken, eerst gebruik je de 1e tap, daarna de 2e tap en als laatst de 3e tap.
Bij plaat materiaal kan het vaak alleen met de 3e tap. Deze moet er dan wel bijna helemaal ingedraaid worden, omdat hij bovenaan pas de goede maat heeft.
Snijolie
Bij het tappen moet je, vooral bij wat dikker materiaal, snijolie gebruiken.
Snijolie zorgt voor het verminderen van de wrijving tijdens het tappen. Het tappen gaat dus makkelijker.
Ook zorgt snijolie voor een gladder uiterlijk van de schroefdraad. Betere kwaliteit schroefdraad dus.
Verder zorgt snijolie ervoor dat het gereedschap (tap) langer scherp blijft. Dit noemt men de standtijd van het gereedschap.
Vroeger was de snijolie schadelijk voor het milieu. De olie moest dan ook altijd opgevangen worden. Tegenwoordig is de snijolie biologisch afbreekbaar. Je moet dan de olie nog wel opruimen omdat de kans op uitglijden aanwezig is. Maar voor het milieu is het minder risicovol.
Voor het draaien van de tap gebruik je een wringijzer. Deze klem je om het vierkante deel boven aan de tap. Draai het wringijzer altijd met twee handen omdat je anders de tap kunt afbreken.
Bij kleine tappen kun je ook een tapkrukje gebruiken. Het voordeel hiervan is dat je met een hand kunt werken en dat je wat sneller kunt werken door het ratelmechanisme.
Tapkrukje
Haaks tappen
Let er bij het tappen op dat de tap, in twee richtingen (naar voor of achter naar links of rechts), haaks in het werkstuk wordt gedraaid. Let je hier niet voldoende op dan komt de schroefdraad scheef in het gat. Ook gaat het tappen steeds zwaarder en kan de tap afbreken.
Haaks tappen
Spanen breken
Na iedere halve slag snijden moet de tap een kwartslag terug draaien om de spaan af te breken. Wanneer de spaan te groot wordt kan hij vastklemmen tussen de tap en het werkstuk, waardoor de tap kan breken.
Instructie handtappen
Bekijk het filmpje over schroefdraad tappen.
Blind gat
Een blind gat is een gat dat niet dwars door het materiaal loopt (een gat met een bodem).
Bij het tappen in een blind gat kunnen de spanen er niet onderuit vallen. Wil je tot onder in het gat schroefdraad snijden dan moet je de tap er één of meerdere keren uitdraaien om de spanen er uit te halen. Dit is afhankelijk van de schroefdraaddiepte.
Machine tappen
Machine tappen zijn geschikt om in een boormachine of speciale tapmachine te gebruiken. De boormachine moet langzaam én rechts -en linksom kunnen draaien. Bij machinetappen heb je maar één tap en geen set van drie.
Hierdoor gaat het gebruik van machine tappen makkelijker en vooral sneller.
Machinetappen worden heel vaak ook gebruikt om handmatig mee te tappen.
Met een machinetap wordt de schroefdraad in één keer met één tap gesneden (getapt).
Ook hier moet je er op letten dat de tap haaks in het werkstuk wordt gedraaid en dat je bij iets dikkere materialen altijd een smeermiddel gebruikt.
Machinetappen worden gemaakt van gereedschapstaal. Gereedschapstaal is harder dan constructiestaal. Hierdoor kan het in constructiestaal (S235) snijden.
Machinetap
Machinetappen
Schroefdraad snijden
Wanneer je op een as (pen) schroefdraad wilt snijden dan wordt dat draadsnijden genoemd.
Voor het snijden van schroefdraad moet de diameter van de pen iets (c.a. 0,1 mm) kleiner zijn dan de buitendiameter van de schroefdraad. Voor het snijden van M8 moet de pen c.a. 7,9 mm dik zijn.
Voor het draadsnijden heb je het volgende gereedschap nodig:
Snijraam
In een snijraam plaats je een snijplaat.
Deze wordt vastgezet met schroefjes om meedraaien te voorkomen.
Een snijplaat
Een snijplaat wordt ook wel snijkussen genoemd.
In een snijplaat zitten tandjes waarmee de schroefdraad in de pen (as) wordt gesneden.
De gaten rond het middelste gat dienen voor de afvoer van spanen.
Bij het snijden van schroefdraad moet je in het begin iets drukken op de snijplaat en deze tegelijk rechtsom draaien.
Ook moet je na iedere omwenteling de snijplaat een kwartslag terug (linksom) draaien om de spanen af te breken.
Snijolie
Als je schroefdraad gaat snijden (of tappen) moet je, voordat je begint, een klein beetje (een paar druppels) snijolie op het snijgereedschap doen.
Snij olie zorgt voor:
•een betere kwaliteit schroefdraad;
•gemakkelijker snijden;
•minder slijtage aan het snijgereedschap.
Zoekrand
Door de pen voor het schroefdraad snijden iets af te schuinen krijg je een zoekrand waardoor je veel gemakkelijker kunt beginnen.
Haaks
Let er bij het draadsnijden op dat de snijplaathouder haaks op de pen staat, anders komt de schroefdraad scheef op de pen en gaat het snijden erg zwaar. Je kunt dit steeds controleren met een blokhaak.
Gesloten snijplaat en open snijplaat
Er zijn twee soorten snijplaten:
– gesloten snijplaat
– open snijplaat
Bij een gesloten snijplaat heeft de schroefdraad altijd een vaste maat. De diameter van de schroefdraad is niet te veranderen.
Bij een open snijplaat is de diameter van de snijplaat iets te verstellen. Hierdoor kun je gaan voorsnijden en nasnijden.
Dit verstellen doe je met de drie stelschroeven in de snijplaathouder.
Voorsnijden
Door de twee buitenste stelschroeven los te draaien kun je met de middelste stelschroef de snijplaat uit elkaar drukken. Hierdoor wordt de diameter groter en de schroefdraad minder diep.
Nasnijden
Door het losdraaien van de middelste stelschroef en het vastdraaien van de twee buitenste stelschroeven druk je de snijplaat iets in elkaar waardoor de diameter kleiner wordt en de schroefdraad dieper.
Instructie draadsnijden
Bekijk het filmpje over schroefdraad snijden.
Maataanduiding
Op de snijplaat staan vaak meerdere getallen.
De maat van de metrische schroefdraad wordt altijd aangegeven met een M en een getal erachter.
Op de snijplaat hieronder staat:
• M12, dit is de schroefdraadmaat;
• 6g, dit is de passing (nauwkeurigheid) van de schroefdraad;
• HSS, dit is het soort staal waarvan de snijplaat is gemaakt;
Snijplaten worden gemaakt van gereedschapstaal
• Garant, is het merk van de snijplaat
